Nasze kościoły i grupy młodzieżowe, a nawet dzielnice, nagle stały się zupełnie nowym polem misyjnym. Już wcześniej otaczali nas ludzie, których Bóg kocha i z którymi chce mieć relację, tylko wtedy przynajmniej mówiliśmy w tym samym języku, pochodziliśmy z podobnego miejsca. Teraz od młodych może dzielić nas więcej niż tylko wiek. Ale do tych ludzi też jesteśmy powołani, więc chcemy wam pomóc zrobić ten pierwszy krok czy dwa w przekroczeniu bariery kulturowej. Nie jesteśmy w stanie nauczyć was języka ukraińskiego, ale możemy trochę porozmawiać o różnicach i podobieństwach w naszych kulturach i dać kilka praktycznych pomysłów.
Właśnie dlatego spotkaliśmy się z Zhanną Szymczyk, która zgodziła się opowiedzieć nam o różnicach i podobieństwach w kulturach młodzieży ukraińskiej i polskiej, aby pomóc nam w tej nowej rzeczywistości służby. Zhanna jest Ukrainką, ale od 2011 roku ma polskiego męża – Bartka. Wspólnie wychowują dwójkę dzieci oraz od 10 lat pracują z ukraińską młodzieżą na pełny etat w różnych miastach i kontekstach (duże miasta jak Lwów i Równe, miasteczka jak Rożyszcze i Kowel oraz wsie jak Orżew). Z tej rozmowy wyciągnęliśmy 3 kluczowe różnice i 2 ważne podobieństwa.
W sytuacji kiedy poznajemy nową osobę, my, Polacy zwykle podajemy rękę i się przedstawiamy. Nie wzbudza to szczególnych emocji o ile ktoś nie przeciąga trzymając naszą dłoń dłużej niż te zwyczajowe kilka sekund. Natomiast w kulturze ukraińskiej, przywitanie zwykle odbywa się “bezdotykowo”, czyli bez podawania ręki. To dlatego możecie się spotkać z lekkim zmieszaniem, widocznym w niepewnym wyrazie twarzy, kiedy przyjdziecie się przedstawić nowym uczestnikom waszej młodzieżówki. Podanie ręki nie będzie uznane za niegrzeczne, ale po prostu jako nietypowe. To wiąże się z faktem, że w ukraińskich zgromadzeniach i zborach raczej wita się ze znajomymi i siada się do ławki. Nawet rozpoczynanie rozmowy z sąsiadem czy panią ze sklepu nieczęsto leży w strefie komfortu Ukraińców.
To jednak nie znaczy, że nie powinniśmy tego robić, ale że powinniśmy być gotowi na to, że pierwsza chwila potencjalnej relacji będzie dla wszystkich trochę niekomfortowa. Trzeba to przetrwać i regularnie wracać by nawiązywać relację. Nie bądźmy zniechęceni, kiedy z początku ludzie będą się wydawali niechętni do relacji – to nie jest prawda, tylko pierwszy punkt zaczepienia jest niekomfortowy! Jak zobaczysz w następnym punkcie, chęć do relacji jest wielka, a droga otwarta, jak tylko przejdziemy przez niezręczne drzwi.
Nie tylko w obliczu obecnej sytuacji, ale i w zwykłym rytmie życia Ukraińców jest spora przestrzeń na głębokie relacje. Co ciekawe, w pierwszym kontakcie są bardziej zdystansowani (jak widzieliśmy wyżej) ale przy bliższym poznaniu szybko się otwierają i są chętni na długie, głębokie rozmowy. Budowanie zaufania dzieje się szybciej niż u większości Polaków, co sprawia, że są szybciej gotowi otworzyć skryte miejsca. O ile w Polsce tematy rodzinne są tematami tabu, na Ukrainie takie tematy można poruszyć na wcześniejszym etapie znajomości.
Są szczególnie otwarci na Polaków, bo od zawsze w większości mają o nas dobre zdanie, a szczególnie teraz są pozytywnie zaskoczeni hojnością i gościnnością Polski i Polaków.
Ich otwartość też otwiera drzwi do duchowych rozmów. Temat Boga będą gotowi poruszyć już po niedługiej znajomości. Nawet przed wojną bywali gotowi do duchowych rozmów, ale w kontekście obecnej sytuacji, da się zaobserwować wielką potrzebę Boga. Oni chcą wiedzieć (tak jak każdy z nas) kim jest Bóg wśród tego co się dzieje. Wielu z nich doświadczyło czegoś dobrego od Boga w tym okropnym procesie – może niespodziewanej łaski i pomocy od nieznajomego, może niewytłumaczalnego spokoju, albo nawet cudownej ochrony – czegokolwiek doświadczyli, mają prawdopodobnie wiele pytań i myśli.
Nie znaczy to, że powinniśmy zaraz po przedstawieniu się spytać o to jak ostatnio doświadczają Boga. Wiadomo, człowiek musi się rozgrzać. Bardziej pomyśl o tej różnicy jako zielonym świetle, by skupiać się na relacji i wypatrywać otwartych drzwi do rozmowy, bo na pewno się pojawią.
Spontaniczność to jedna z cech charakterystycznych dla Ukraińców, co ma wpływ na inne rozumienie punktualności niż to co my znamy w Polsce. Raczej umawia się na plus minus np. 16:00 i gospodarz nie poczuje się urażony jeśli goście przyjdą nawet godzinę później. Co ciekawe, kiedy już dochodzi do spotkania, to trwa ono długo. Bardzo nietypowo jest określać godzinę końcową spotkania, szczególnie towarzyskiego.
To znaczy, że musimy być gotowi na większe spóźnienie, ale możemy liczyć na to, że nie uciekną od razu jak spotkanie się skończy. Warto zadbać o bufor czasowy na początku spotkania, ale też nie czekać całą godzinę by zacząć, jeżeli reszta grupy już przyszła. Po prostu upewnij się, że zostanie parę miejsc z tyłu :). A pod koniec spotkania, spędź z nimi tyle czasu ile możesz. Nie czekaj aż oni sami wyjdą, jeżeli musicie do którejś skończyć. Jak będzie już czas, powiedz że już trzeba się zwijać, ale że bardzo miło się z nimi spędza czas np. Duże pryjemno prywesty z toboju czas, ale treba ysty.(=Miło spędza się z Tobą czas, ale musimy już kończyć).
Młodzi ludzie, tak jak wszędzie na świecie, marzą o udanej przyszłości, o karierze, o założeniu własnej rodziny. Chcą mieć dobre życie. To stwarza okazję by rozmawiać o właśnie tych marzeniach, a czasami będziesz w stanie praktycznie ich w tym wesprzeć. Parę przykładów. Jeżeli interesuje ich fotografia albo granie na instrumencie, to daj im okazję robić zdjęcia na młodzieżówce albo zaangażuj ich w uwielbienie. Jeżeli interesują się samochodami, połącz ich z kimś ze zboru kto jest mechanikiem.
Więc najlepsze co możesz zrobić, to zainteresować się tym, co ich interesuje, przynajmniej na tyle by ich o to zapytać. I, pamiętając że ludzie z Ukrainy rzadko inicjują nowe relacje, jeżeli znasz kogoś kto jest zainteresowany tym samym, przedstaw ich sobie nawzajem. Coś jak „Cześć [osoba z Polski], to jest [osoba z Ukrainy], i ona mi właśnie mówiła, że lubi/interesuje się [jej zainteresowanie]. Ty też się tym zajmujesz, nie? (I potem zadaj jedno konkretne pytanie, żeby rozpocząć za nich rozmowę, np.: ty jesteś fotografem – gdzie w mieście się robi najlepsze zdjęcia?)
Każdy człowiek na Ziemi bez względu na wiek, narodowość czy poglądy polityczne, potrzebuje Boga. Młodzi Polacy i Ukraińcy nie są wyjątkiem. Czas wojny po prostu nam pokazuje jak naprawdę bardzo Go potrzebujemy. Teraz nasi sąsiedzi modlą się szczególnie o ochronę dla swoich bliskich. Znajdźmy Boga w miłości do drugiego człowieka i dajmy naszym braciom w potrzebie Dobrą Nowinę i pomocną dłoń.
W takim momencie najlepiej razem przychodzić do źródła, do Ojca i Jego słowa. Czy rozmawiasz z osobą z Polski czy Ukrainy, wszyscy mamy i potrzebujemy Biblii. Podziel się z nimi jakąś historią biblijną albo wersetem, który ostatnio ma dla ciebie znaczenie. Nie opowiadaj im wszystkiego, ale otwórzcie to razem w Biblii i poczytajcie.
Jeżeli chcesz komuś zasugerować krótki plan do czytania w celu zachęty, może to być 22 Dni Psalmów dostępny za darmo po polsku i ukraińsku.
Pewnie podczas kolejnych młodzieżówek odkryjesz kilka innych różnic kulturowych. Takich drobnych rzeczy jest sporo, pamiętajmy jednak że nie możemy pozwolić żeby one zatrzymywały nas w okazywaniu sobie wzajemnej miłości. Niech te różnice będą powodem do uśmiechu. My, gospodarze, musimy dać przestrzeń naszym ukraińskim gościom na to żeby poznali naszą kulturę i, rozumiejąc ją, mogli dołączyć do naszego rytmu. Mimo wielu podobieństw Polski do Ukrainy, każdy z nich jest teraz w innym kraju, gdzie mówi się w innym języku, panują inne zwyczaje. Szybko muszą się przyzwyczaić do nowej rzeczywistości. Nawet najdrobniejsze codzienne sprawy stają się teraz powodem do frustracji. I w takiej sytuacji miłość Boga, okazywana przez nas, będzie miała ogromne znaczenie. Bóg w całej Biblii okazuje ogromne serce dla uchodźców – módlmy się o to samo i kochajmy naszych gości praktyczną miłością!
